مهدویت در کلام حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) 

اشاره:

بیشترین روایات و اخباری که در زمینه معارف دینی و اسلامی به ما رسیده است، از جانب امام باقر و امام صادق(علیهم السلام) بوده است زیرا در دوره آن امامان بزرگ فرصتی مناسب فراهم گشت تا آنان بتوانند ظرائف و نکات دقیق دینی را برای هدایت بشریت ارائه نمایند از جمله اموری که در سخنان و گفتار امام باقر(ع) به طور کامل مورد تبیین قرار گرفته است، مسأله مهدویت می‌باشد که به جلوه‌هایی از آن اشاره می‌نماییم:

تسلط کامل حضرت مهدی (عج) بر عالم:

بی‌شک نمی‌توان حکومت مهدوی را محدود در یک گوشه خاص جهان نمود و حضرت مهدی(عج) را به یک نژاد خاص مربوط کرد بلکه آن حضرت متعلق به تمام عالم می‌باشد و دولت و حکومت وی بر تمام جهان می‌باشد چنان چه قران کریم سیطره‌ی آن حضرت را بر تمامی زمین می‌داند و می‌فرماید: «أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُون»(1). یعنی زمین را بندگان شایسته به ارث خواهند برد که امام باقر در ذیل این آیه می‌فرمایند: «این افراد (صالحون) همان یاران مهدی(ع) در آخر الزمان خواهند بود.»(2).

و در جای دیگر فرمودند: «گویا یاران حضرت مهدی را می‌بینم که بر خاور و باختر گیتی مسلط شده‌اند و هیچ چیز در عالم نیست مگر آن که از آنان فرمان می‌برد.»(3).

ایجاد اقتصادی سالم و مفید در جامعه بشری:

عدم برنامه‌ریزی صحیح، ویژه خواری، تبعیض و ... از اموراتی هستند که زندگی رفاهی و معیشتی دنیا را فلج می‌کند و راه یک زندگی متعادل و سعادت‌مندانه را برای تک تک افراد از میان برمی‌دارد. به طور حتم اگر منابع و ثروت‌های خدادادی با یک برنامه‌ریزی صحیح و همچنین مدیریتی متعهد و کارآمد در کلیه جوامع تقسیم گردد شاهد اقتصادی با برکت و با بازدهی کلان خواهیم بود و این رویه در حکومت حضرت مهدی به طور کامل محقق خواهد شد.

در آن دولت کریمه، هر نیازمندی به امال و حوائج خود خواهد رسید و آن حضرت چنان بذل و بخشش به افراد جامعه می‌نماید که حتی پیامبران گذشته چنین کاری را نکرده‌اند و کار به جایی می‌رسد که دیگر کسی یافت نمی‌شود که بتوان به او کمک کرد و همه مردم به تمکن مادی و اقتصادی سرشاری دست خواهند یافت.

امام باقر در این باره چنین فرمودند: «حضرت مهدی در سال دو بار به مردم مال می‌بخشد و در ماه دو بار امور معیشت به آن‌ها می‌دهند. تا نیازمندی به زکات باقی نماند. صاحبان زکات زکات خود را نزد فقراء می‌آورند ولی آن‌ها نمی‌پذیرند. پس آن‌ها زکات خویش را در کیسه‌هایی قرار می‌دهند و در اطراف خانه‌ها بگردند تا محتاجی پیدا کنند ولی مردم بیرون می‌آیند و می‌گویند: ما احتیاج به پول شما نداریم. سپس آن حضرت چنان دست به بخشش اموال می‌زند به طوری که تا آن روز کسی این چنین بخشش اموال نکرده باشد.»(4).

آن حضرت در جایی دیگر در مورد بهبود وضع معیشتی اجتماع و مردم چنین می‌فرمایند: «همه اموال جهان در نزد مهدی(عج) گرد می‌آید آنچه در دل زمین است و آنچه بر روی زمین است آن گاه مهدی(عج) به مردم می‌گوید: بیایید و این اموال را بگیرید این‌ها همان چیزهایی است که برای به دست آوردن آن‌ها قطع رحم کردید و خویشان خود را رنجانیدید، خون‌های به ناحق ریختید و مرتکب گناهانی شدید.»(5).

رشد عقلی و تکامل معرفتی بشریت:

یکی از آرمان‌های عظیم انبیاء الهی گسترش علم و معرفت در میان مردم بوده است، عقلانیتی که در پرتو آن بتوان به سعادت و پیشرفت کاملی دست یافت. چنان چه حضرت امیر المؤمنین می‌فرمایند: «خداوند به سوی مردم پیامبران را فرستاد تا فطرت آنان را بیدار نمایند و نعمت‌های فراموش شده را به آن‌ها تذکر دهد و با آنان اتمام حجت نماید و نیروهای پنهانی و عقول آنان را باور نماید.»(6)

 از برنامه‌های اصلی حضرت مهدی نهادینه کردن فرهنگ تعلیم و تربیت دینی و اسلامی و عقل محوری در میان مردم می‌باشد و ظرفیت علمی و معرفتی آنان را به حد کمال خواهند رسانید.

این مطلب را در حدیثی از امام باقر(ع) چنین می‌خوانیم: «قائم ما به هنگام قیام نیروهای عقلانی مردم را تمرکز می‌دهد و منّت الهی خویش را بر سر مردم خواهد گذاشت و خردها و دریافت‌های عقلی را به کمال می‌رساند و دانش آنان را گسترش می‌دهد.» (7).

 در حکومت عدل جهانی، دیگر ضعف و خلاء فکری و معرفتی وجود ندارد و ریز و درشت اجتماع از منابع سرشار علمی و عقیدتی سیراب می‌شوند و حتی زنان خانه‌دار نیز از آن بی‌بهره نمی‌مانند. امام باقر در این باره فرمودند: «در زمان حکومت مهدی(عج) به همه مردم حکمت و علم می‌آموزند تا جائی که زنان در خانه‌ها با کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت می‌کنند.»

قران کریم حضرت مهدی را به آب گوارایی تشبیه می‌کند و می‌فرماید: «قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتیکُمْ بِماءٍ مَعین» (8) یعنی اگر آب حیات شما در زمین فرو رود چه کسی آن آب روان را برای شما خواهد آورد؟ که امام باقر(ع) در حدیثی زیبا این آب گوارا را به وجود مقدس حضرت مهدی و گسترش علم و معرفت و کمال در میان بندگان خدا تأویل می‌نمایند و همچنین می‌فرمایند: «این آیه در باره امام قائم نازل شده است یعنی کیست که امام شما را آشکار کند که شما را از اسمان و زمین آگاه سازد و از حلال و حرام و آمین خدا مطلع کند؟»(9).

امید است که خداوند متعال همه ما را از دوستان و یاران آن حضرت در غیبت و ظهورشان مقرر فرماید انشا الله.

 پی‌نوشت‌ها:

1- قران کریم – انبیاء-105

2- تفسیر مجمع البیان – ذیل آیه 105 انبیاء

3- موعود امام مهدی – کتاب سوم –ص 452

4- بحارالانوار – ج 52 –ص39

5-غیبت نعمائی -237

6- نهج البلاغه-33

7- بحارالانوار- ج52-ص236

8- قران کریم –ملک -30

9- کمال الدین –ج1-325